Yegana Hajiyeva 
Hələ quldarlıq dövründən bəşər övladı rəqibinə qarşı bioloji silah hesab ediləcək vasitələrlə mübarizə üsullarına əl atmışdır.
Biz quldarlıq, feodalizm-orta əsrlər adlandırdığımız zamanlarda da müharibələrdə bioloji silahlardan itifadəsi haqında oxumuşuq. Məsələn müharibələr zamanı mühasirə altına alınmış şəhərlərin divarlarından infeksiyalaşmış cəsədlər atılması, təmiz su mənbələrinə vəbalı heyvan leşləri atılması faktları haqqında oxumuşuq.
Avropanın kilsə tarixi kitablarında Amerika qitələrinin işğalı zamanı istər fransız, istər isan , istərsədə ingilislərin yerli əhalini qırılması üçün su çiçəyi virusundan istifadə etməsi, britanyalıların yerli əhalinin sayını azaltmaq üçün onlara vəba, xora yoluxdurulmuş yastıq, yorğan verməsi, yoluxdurulmuş ərzaq məhsulları verməsi haqqında fakt, məlumatlar var.
Bioloji silahın istifadəsi faktları haqqında daha geniş məlumatlar İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Yaponların Mancuriyadakı müharibə əsirləri üstündə bioloji təcrübələr aparması, əsirləri meningit, vəba və sibir xorası ilə yoluxdurması, minlərlə əsir bu yola öldürməsi faktları məlumadur. Müharibə bitdikdən sonra yaponiya alimlərini məhkəməyə çıxmarmaq əvəzinə ABŞ bu araşdırmaları və nəticələrini daha sonralar özünün istifadəsi üçün onlardan almışdır.
Paralel İkinci Dünya Müharibəsində diğər müttəfiqlər də bioloji silahlar tətbiq edirdilər, məsələn İngiltərə Şotlandiyanın şimal qərbində yerləşən Qruinard adası bölgəsində 1942-1943-cü illərdə Sibir xorası bombası sınağdan keçirmişdi və bu bakteriya sporları bu sınaqlardan sonra hələ 36 il öz təsirini göstərdi. Sonuncu dəfə bu yoluxma 1980 ci illərdə elə bir geniş vusət aldı ki 1986-ci ildə ada 230 t formaldehid və 2000 t dəniz suyu ilə təmizlənməli oldu.
Onu da deyim ki , ən yeni tarixdə bioloji silahların hazırlanması zamanı da sızmalar faktı da mövcuddur, belə ki 1979 cu ildə SSSR də, konkret Sverdlovskda bioloji silah hazırlanan zaman bir grama yaxın sibir xorası sporları qəza nəticəsində ətrafa yayılır.Gözəgörünməz xora buludu kilometrlərlə məsafə qət edərək rəsmi yüzlərlə insanın (qeyri-rəsmi minlərlə) ölümünə səbəb oldu.
Gününmüzdə isə Körfəz mühirəbəsi zamanı kəşfiyatçıların İraqın bioloji silahları istifadəsi məlumatı əsasında 150 min ABŞ əsgərinə xora peyvəndi edilir və bir ay müddətdə 30 milyon ədəd oral dozada siprofloksasin ehtiyatı görülür.
Ən yeni tarixdə dövlətlərin deyil, terror təşkilatlarının və ən əsası transmilli korporasiyaların bioloji silahlardan istifadəsi faktları məlumdur.
Tokyoda 1995-ci ildə Aum Sinrikyo terror qrupu metroda sibir xorası və zarin qazı ilə terror aktı həyata keçirmiş lakin xöşbəxtlikdən bu aktın miqyası qrupun planlaşdırıldığı qədər geniş olmamışdır.
Günümüzdə bioloji silahın istifadəsini daha geniş tətbiqini trans milli korporasiyaların üzərinə düşür və onların təbii ehtiyatların ətrafında məskunlaşan yerli əhaliyə qarşı Afrikanın bir neçə ölkəsində, Kolombiyada, Uraqvayda kəyata keçirməsi faktları məlumdur.
Günümüzdə bioloji silahların törətdiyi fəasdlarda ən böyük “xidmət” məhz qlobal və transmilli şirkətlərin üzərinə düşür. Rəqib korparasiyaların bir birlərinə qarşı sabotaj və təxribat məqsədi ilə qida anbarlarını, rəqib milli valyutanın və s. yoluxdurmaqla, istehlak bazarına belə maddələrlə yoluxdurulmuş ərzaq və diğər məmulatlar ixrac etməklə, ayrı-ayrı təşkilatlarına bu maddələrlə yoluxdurulmuş məktub göndərməklə və s. yollarla epidemiyanın zəncirvari reaksiyada yayılmasına və qlobal pandemiya halına keçməsinə səbəb olurlar.
Konkret olaraq koronovirus epidemiyasının bioloji silah kimi istifadəsi haqqında danışsaq, onu deyim ki, korono virusun belə qısa bir zaman ərzində mutasiya olunmasında kənar (insan əli) faktorun rolu danılmazıdr. Alimlərin korono virusun tərtib etdiyi gen xəritəsindəki qısa müddət ərzindəki mutasiya mərhələsinin təbii yolla həyata keçməsi üçün aşağısı 3,7,14 əsr vaxt lazımdır və aydın məsələdir ki, belə qısa müddətdə virus təbii deyil, süni yollarla mutasiya olunub.
Koronovirusun yayılması kimin işinə yaradı sualına gəlsək, fikirləşirm ki , bütün qlobal risklər kimi bu virus da müxtəlif təbəqələrin, dövlətlərin, siyasi-iqtisadi, hərbi təşkilatların, maliyyə və ixrac korparasiyaların işinə yaradı.
Məsələn, koronovirus ilin əvvəlində Çin dövlətinə Hong-Kongda keçən ildən ekstradisiya qanununa etirazla başlayan, sonra müstəqillik tələbi ilə davam edən çoxmilyonluq etirazların yatırılmasına kömək etdisədə,
Bir ay sonra, fevral ayından isə Çin iqtisadiyatına böyük problemlər yaratmağa başladı və koronovirus faktoru Çinin qitələrarası artan nüfuzuna qarşı ABŞ tərəfindən güniş istifadə olundu.
ABŞ bu mövzunu İrana qarşı necə daxili,xarici , ixrac və s. siyasətində çox geniş istifadə etməsini bir neçə aydır izləyirik.
Paralel olaraq ABŞ ın özünün də qitələrarası nüfuzuna qarşı koronovirus faktoru üçüncü qüvvələr tərəfindən istifadə olundu, məsələn maraqlı tərzdə Avropada bu vurusdan ölən ən çox insan məhz “ Cənub Dəhlizi “ layihəsinin Avropada paylayıcı ölkəsi İtaliyada baş verir.
Maliyyə korporasiyalarının koronovirus mövzusundakı ajiotajından qazandıqlarını isə milliardlarla hesablanır.
Bir sözlə koronovirus mövzusundan qlobal iqtisadi landşaftın bütün təbəqələri qazandı.
24.02.2020
Yeganə Hacıyeva
